വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ

വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ ഇന്ത്യയുടെ വൈവിധ്യമാർന്ന ജീവജാലങ്ങൾക്കും ആവാസവ്യവസ്ഥകൾക്കും സങ്കേതങ്ങളാണ്. നിയമപരമായി 1972-ലെ വന്യജീവി സംരക്ഷണ നിയമപ്രകാരം സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന അവ ആവാസ വ്യവസ്ഥകളെ മാറ്റമില്ലാതെ നിലനിർത്തുന്നു, കൂടാതെ വന്യജീവികളുടെ എണ്ണത്തെ നിയന്ത്രിക്കുകയും അപകടങ്ങളില്ലാതെ സൂക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പ്രത്യേക ആവശ്യങ്ങൾക്കായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുകയാണ് ഓരോ വന്യജീവിസങ്കേതവും: ഒരിക്കലും മനുഷ്യർക്ക് കടന്നു ചെല്ലാൻ അനുവാദമില്ലാത്ത കോർ ഏരിയകൾ, നിയന്ത്രിത പ്രവർത്തനങ്ങളുള്ള ബഫർസോണുകൾ, ഉത്തരവാദിത്ത പര്യവേക്ഷണത്തിനുള്ള ടൂറിസം സംരക്ഷിക്കുക മാത്രമല്ല, ജൈവവൈവിധ്യം നിലനിർത്തുകയും ആവാസവ്യവസ്ഥയെ സംരക്ഷിക്കുകയും സമൂഹങ്ങളെ ബോധവൽക്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

ഹിമാലയത്തിലെ മഞ്ഞുമൂടിയ ഉയരങ്ങൾ മുതൽ താർ മരുഭൂമിയിലെ ചുട്ടുപൊള്ളുന്ന സമതലങ്ങൾ വരെയുള്ള ഇന്ത്യയിൽ 573-ലധികം വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ ഉണ്ട്, അവയെല്ലാം വൈവിധ്യമാർന്ന സസ്യജന്തുജാലങ്ങളാൽ നിറഞ്ഞതാണ്. മനോഹരമായ ഭൂപ്രകൃതിക്ക് പേരുകേട്ടതും പശ്ചിമഘട്ടത്തിന്റെ ആശ്ലേഷത്തിൽ ഒതുങ്ങിനിൽക്കുന്നതുമായ കേരളത്തിൽ 18 വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ ഉണ്ട്. ഒരു സംസ്ഥാനം എന്ന നിലയിൽ കേരളം വന്യജീവി സംരക്ഷണത്തിൽ സുപ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. ആനകളും കടുവകളും പോലെ ഉള്ള പല സംരക്ഷണ പ്രാധാന്യമുള്ള വന്യജീവികളും ഉള്ള കേരളത്തിലെ പെരിയാർ പോലെയുള്ള സംരക്ഷിത വനപ്രദേശങ്ങളിലെ ഉത്തരവാദിത്ത ടൂറിസം വരുമാനവും അവബോധവും വളർത്തുന്നു.

നിയമനിർമ്മാണ ചട്ടക്കൂട്

വന്യജീവി സങ്കേതത്തിന്റെ നിർവ്വചനവും രൂപീകരണം സംബന്ധിച്ച വകുപ്പുകളും 1972-ലെ വന്യജീവി സംരക്ഷണ നിയമത്തിൽ കാണാം, വന്യജീവി സംരക്ഷണത്തിനായുള്ള ഇന്ത്യയിലെ പ്രാഥമിക നിയമനിർമ്മാണമാണിത്. ഈ ആക്ടിന്റെ സെക്ഷൻ 2(23) അനുസരിച്ച് ഒരു വന്യജീവി സങ്കേതത്തെ നിർവചിച്ചിരിക്കുന്നത് ഇങ്ങനെയാണ്:

“ഒരു പ്രദേശം സെക്ഷൻ [26(A1)] അല്ലെങ്കിൽ സെക്ഷൻ 38, അല്ലെങ്കിൽ ഉപവകുപ്പ് (3) പ്രകാരം സെക്ഷൻ 66 കീഴിൽ വരുന്നുവെങ്കിൽ വന്യജീവി സങ്കേതമായി പ്രഖ്യാപിക്കും.

1972-ലെ വന്യജീവി സംരക്ഷണ നിയമത്തിന്റെ വകുപ്പ് 26(എ1) സംസ്ഥാന സർക്കാരിന്റെ വന്യജീവി സങ്കേത പ്രഖ്യാപനത്തെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ വിശദീകരിക്കുന്നു.

ഈ വകുപ്പനുസരിച്ച്

“ഒരു വിജ്ഞാപനത്തിലൂടെ സംസ്ഥാന സർക്കാരിന്, ഒരു പ്രദേശത്തെ, അത് ഏതെങ്കിലും റിസർവ് വനത്തിനുള്ളിലോ പ്രാദേശിക ജലാശയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്ന പ്രദേശമോ അല്ലെങ്കിൽ, ആ പ്രദേശം പാരിസ്ഥിതിക, ജന്തു, പുഷ്പ, ഭൂരൂപശാസ്ത്ര, സുവോളജിക്കൽ പ്രാധാന്യമുള്ളതോ,  അല്ലെങ്കിൽ

വന്യജീവികളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനോ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിനോ വികസിപ്പിക്കുന്ന തിനോ സാധ്യമായതോ ആണെങ്കിൽ ആ പ്രദേശത്തെ ഒരു വന്യജീവി സങ്കേതമായി പ്രഖ്യാപിക്കാം.”

നിയമത്തിന്റെ 38-ം വകുപ്പ് വന്യജീവികളെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിൽ ചീഫ് വൈൽഡ് ലൈഫ് വാർഡന്റെ അധികാരത്തെ നിർണ്ണയിക്കുന്നു.

ലളിതമായി പറഞ്ഞാൽ, വന്യജീവി സങ്കേതം എന്നത് നിയമപരമായി വന്യജീവികളെയും സസ്യജന്തുജാലങ്ങളെയും സംരക്ഷിക്കുകയും പരിപാലിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു ഭൂപ്രദേശമാണ്. പ്രത്യേക സാഹചര്യങ്ങളിലൊഴികെ വേട്ടയാടൽ, വെടിവയ്ക്കൽ, കെണിയിൽ പിടിക്കൽ തുടങ്ങി മറ്റ് മനുഷ്യ പ്രവർത്തനങ്ങളെല്ലാം നിരോധിച്ചിരിക്കുന്ന ഒരു നിയുക്ത പ്രദേശമാണിത്.

നിയമത്തിൽ പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്ന ഉത്തരവാദിത്തങ്ങൾ:

ഈ നിയമം WLS-കൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള നിർദ്ദിഷ്ട കർത്തവ്യങ്ങളും ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളും വിവരിക്കുന്നു.

ഇതു സംബന്ധിച്ച ചില വകുപ്പുകൾ നോക്കാം:

• ആവാസസംരക്ഷണം (സെക്ഷൻ 26A ): വന്യജീവി സങ്കേതത്തിനുള്ളിലെ ആവാസ വ്യവസ്ഥയുടെ സംരക്ഷണവും മെച്ചപ്പെടുത്തലും ഉറപ്പാക്കൽ
• സ്പീഷീസ് മാനേജ്‌മെന്റ് (സെക്ഷൻ 33, 33A):വന്യജീവികളുടെ എണ്ണം നിരീക്ഷിക്കൽ, ഗവേഷണങ്ങൾ ഏറ്റെടുക്കൽ, വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണ നടപടികൾ നടപ്പിലാക്കൽ.
• ഭീഷണി ലഘൂകരണം (സെക്ഷൻ 27, 29): വേട്ടയാടൽ, നിയമവിരുദ്ധമായി സസ്യങ്ങളുടെയും മൃഗങ്ങളുടെയും ശേഖരണം, ആവാസവ്യവസ്ഥയുടെ നാശത്തിന് കാരണമായ പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവയെ ചെറുക്കുക
• കമ്മ്യൂണിറ്റി എൻഗേജ്‌മെന്റ് (സെക്ഷൻ 38): പ്രാദേശിക ജനവിഭാഗങ്ങളെ സംരക്ഷണത്തിന്റെ പ്രാധാന്യത്തെ കുറിച്ച് ബോധവൽക്കരിക്കുക, സങ്കേതം സംരക്ഷിക്കുന്നതിൽ അവരുടെ പങ്കാളിത്തം ഉറപ്പാക്കുക.

സോൺ മാനേജ്‌മെന്റ് :

ഓരോ വന്യജീവി സങ്കേതവും അതിന്റെ പ്രദേശത്തെ വ്യത്യസ്‌ത മേഖലകളായി വിഭജിച്ച് ഒരു സൂക്ഷ്മ മാനേജ്‌മെന്റ് പ്ലാൻ പ്രകാരം പദ്ധതികൾ ആവിഷ്ക്കരിച്ചു നടപ്പിലാക്കുന്നു.

• കോർസോൺ: സങ്കേതത്തിന്റെ ഈ ഹൃദയഭൂമി മനുഷ്യരുടെ ഇടപെടലില്ലാതെ വംശനാശ ഭീഷണിയുള്ള ഇനങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുന്നു.
• ബഫർ സോൺ: ആദിവാസി സെറ്റിൽമെന്റുകളും സുസ്ഥിര വിഭവങ്ങളുടെ വിനിയോഗം പോലുള്ള നിയന്ത്രിത മനുഷ്യ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഇവിടെ സംഭവിക്കുന്നു.
• ടൂറിസം സോൺ: ബഫർ സോണിന്റെ ഭാഗമായുള്ള ടൂറിസം സോണിൽ ഗൈഡഡ് ടൂറുകളും പ്രകൃതിപാതകളും (Nature trails) പോലുള്ള ഉത്തരവാദിത്ത ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങൾ അവബോധവും വരുമാനവും ഉയർത്തുന്നു.

ഇന്ത്യയിലെ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങളുടെ ശൃംഖല:

നവംബർ 2023-ലെ കണക്ക് പ്രകാരം ഇന്ത്യയ്ക്ക് അതിന്റെ വൈവിധ്യമാർന്ന ഭൂപ്രദേശങ്ങൾക്കിടയിൽ 123,762.56 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ വിസ്തൃതിയിൽ പരന്നുക്കിടക്കുന്ന 573 വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങളുടെ വിപുലമായ ശൃംഖലയുണ്ട്. ഇത് രാജ്യത്തിന്റെ ആകെ വിസ്തൃതിയുടെ 3.76 ശതമാനമാണ്. ഈ കണക്കുകൾ തന്നെ രാജ്യത്തിന് വന്യജീവി സംരക്ഷണത്തിനുള്ള സുപ്രധാന പ്രതിബദ്ധത ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നു.

കൂടാതെ, ഇന്ത്യയിലുടനീളം നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള 218-ൽ അധികം വരുന്ന സങ്കേതങ്ങൾ    സംരക്ഷിത മേഖല ശൃംഖലയിലേക്ക് 16,829 ചതുരശ്ര കി.മീ കൂടി ചേർക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. ഈ വിപുലീകരണം ഭാവിതലമുറയ്‌ക്കായി സമ്പന്നമായ ജൈവവൈവിധ്യം സംരക്ഷിക്കാനുള്ള രാജ്യത്തിന്റെ ശ്രമങ്ങൾക്ക് അടിവരയിടുന്നു.

കേരളത്തിലെ മികച്ച വന്യജീവിസങ്കേതങ്ങൾ :

സമൃദ്ധമായ പശ്ചിമഘട്ടത്തിന് പേരുകേട്ട കേരളം, 18 വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങളുമായി അല്ലെങ്കിൽ സ്വന്തം ഭൂപ്രദേശത്തിന്റെ 5.55% വരുന്ന 2156.21 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററുമായി അതിന്റെ പങ്ക് സംഭാവന ചെയ്യുന്നു. കടുവകൾ, ആനകൾ, കൂടാതെ നിരവധി പക്ഷിമൃഗാദികൾ എന്നിങ്ങനെ പല പ്രധാനപ്പെട്ട ഇനങ്ങളുടെയും ആവാസഗേഹമാണിവിടം.

ഈ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങളിൽ  പെരിയാർ വന്യജീവി സങ്കേതം അതിഗംഭീരമായ ആനകളും ശാന്തമായ ഭൂപ്രകൃതിയുമുള്ള സുപ്രധാനമായ സങ്കേതമാണ്. വയനാട് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നീലഗിരി ബയോസ്ഫിയർ റിസർവിൽ, അതിമനോഹരമായ കാഴ്ചകളും വന്യജീവികളുടെ സംരക്ഷിത കൂട്ടവുമുണ്ട്. ഈ പ്രശസ്തമായ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾക്കപ്പുറം മറ്റു 16 വന്യജീവി സാങ്കേതങ്ങളിലായി വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ, പാരിസ്ഥിതിക നിധികൾ എന്നിവയെ സംരക്ഷിക്കൽ തുടങ്ങി പലവിധമാർന്ന  കേരളത്തിന്റെ സംരക്ഷണ ശ്രമങ്ങൾ പരന്നു കിടക്കുന്നു.

സൈലന്റ വാലി നാഷണൽ പാർക്കിന്റെ ഫ്ലാഗ്ഷിപ്പ് സ്പീഷീസായ സിംഹവാലൻ കുരങ്ങുകൾ മുതൽ ശെന്തുരുണി വന്യജീവി സങ്കേതത്തിലെ ചെങ്കുറിഞ്ഞി വൃക്ഷം വരെ സംരക്ഷിക്കപ്പെടുന്ന കേരളത്തിലെ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ സമ്പന്നമായ ജൈവവൈവിധ്യത്തിന്റെ ഒരു നേർക്കാഴ്ച നൽകുന്നു.

കേരളത്തിലെ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ: ജൈവവൈവിധ്യത്തിന്റെയും സംരക്ഷണത്തിന്റെയും പൊൻതൂവലുകൾ.

കേരളത്തിലെ 18 വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങളുടെ ശൃംഖല വൈവിധ്യമാർന്ന സസ്യജന്തുജാലങ്ങളുടെ ഒരു അഭയസ്ഥാനമായി നിലനിൽക്കുന്നു. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ പാരിസ്ഥിതിക പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ജൈവവൈവിധ്യ സംരക്ഷണം, ആവാസ വ്യവസ്ഥയുടെ സംരക്ഷണം, വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണം തുടങ്ങിയ സുപ്രധാനമായ പങ്കു വഹിക്കുന്നവയാണ് ഇവ.

ജൈവവൈവിധ്യം നിലനിർത്തൽ: കേരളത്തിലെ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ ജീവിവർഗങ്ങളുടെ ഒരു വലിയ ജീൻ പൂളായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ഇവയിൽ സവിശേഷവും അപൂർവ്വവുമായ ധാരാളം വന്യജീവികൾ ഉൾപ്പെടുന്നു.  ഉദാഹരണത്തിന്, ചൂലന്നൂർ മയിൽ സങ്കേതം വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ഗ്രേ ജംഗിൾഫൗൾ (Gallus sonneratii) എന്ന ഇനത്തെ സംരക്ഷിക്കുന്നു.

‘കുറിഞ്ഞിമല സങ്കേതം ഇരവികുളം ദേശിയോദ്യാനത്തിന്റെ flagship species ആയ  വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന നീലഗിരി താറിനെ (Nilgiritragus hylocrius) സംരക്ഷിക്കുന്നു. കൂടാതെ ഈ അതുല്യമായ ആവാസ വ്യവസ്ഥ വിവിധ പ്രാദേശിക സസ്യജന്തുജാലങ്ങൾ ക്കൊപ്പം 12 വർഷത്തിലൊരിക്കൽ പൂക്കുന്ന അതിമനോഹരവും അപൂർവവുമായ നീലക്കുറിഞ്ഞിയെയും (Strobilanthes kunthiana) സംരക്ഷിക്കുന്നുണ്ട്.

ഈ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ മാറുന്ന പരിസ്ഥിതിയിൽ സുരക്ഷിതമായ പ്രജനന കേന്ദ്രങ്ങൾ ഒരുക്കിയും ജനിതക വൈവിധ്യം നിലനിർത്തിയും ഈ ജീവികളുടെ നിലനിൽപ്പ് ഉറപ്പാക്കുന്നു.

ആവാസ വ്യവസ്ഥകൾ സംരക്ഷിക്കൽ : വയനാട് വന്യജീവി സങ്കേതത്തിലെ സമൃദ്ധമായ മഴക്കാടുകൾ മുതൽ മംഗളവനം പക്ഷി സങ്കേതത്തിലെ കണ്ടൽക്കാടുകൾ നിറഞ്ഞ തീരദേശം വരെ ഓരോ വന്യജീവി സങ്കേതവും സവിശേഷമായ ആവാസവ്യവസ്ഥയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു.

ഈ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങൾ പാരിസ്ഥിതിക ബഫറുകളായി പ്രവർത്തിച്ച് ജലപ്രവാഹം നിയന്ത്രിക്കുകയും, മണ്ണൊലിപ്പ് തടയുകയും, കൂടാതെ പ്രകൃതിദത്ത വായുവിന്റെയും ജലത്തിന്റെയും ഗുണനിലവാരം നിലനിർത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന് പീച്ചി-വാഴാനി വന്യജീവിസങ്കേതം പെരിയാർ നദിയുടെ ഒഴുക്ക് നിയന്ത്രിക്കുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുക വഴി ചുറ്റുമുള്ള സമൂഹത്തെയും കൃഷിയെയും നിലനിർത്തുന്നു.

വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികളെ സംരക്ഷിക്കൽ: കേരളത്തിലെ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന അനേകം ഇനങ്ങൾക്ക്  അഭയം നൽകുന്നു. ഇടുക്കി വന്യജീവി സങ്കേതം വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ഏഷ്യൻ ആന (Elephas maximus)കൾക്ക് ആവാസവ്യവസ്ഥ ഒരുക്കുന്നു. അതേസമയം തട്ടേക്കാട് പക്ഷി സങ്കേതം ഗ്രേറ്റ് ഹോൺബിൽ (Buceros bicornis) പോലെയുള്ള പക്ഷികളെ സംരക്ഷിക്കുന്നു. ഈ സങ്കേതങ്ങൾ ആവാസ വ്യവസ്ഥ പുനഃസ്ഥാപിക്കൽ, വേട്ടയാടൽ വിരുദ്ധ പട്രോളിംഗ്, സമൂഹവുമായി ചേർന്ന് പങ്കാളിത്ത വനപരിപാലന, അവബോധ പരിപാടികൾ തുടങ്ങിയ സംരക്ഷണ നടപടികൾ നടപ്പിലാക്കുന്നു. ഇതുവഴി  ജീവിവർഗങ്ങളുടെ വീണ്ടെടുക്കലും  അവയുടെ തുടർച്ചയും ഉറപ്പാക്കുന്നു.

ഈ ഉദാഹരണങ്ങൾക്കപ്പുറം, പെരിയാറിലെ ഉയർന്ന പുൽമേടുകൾ മുതൽ മലബാർ വന്യജീവി സങ്കേതത്തിലെ തോട്ടങ്ങൾ വരെ കേരളത്തിലെ ഓരോ സങ്കേതങ്ങളും, പാരിസ്ഥിതിക സന്തുലിതാവസ്ഥയും അതുല്യമായ ജീവജാലങ്ങളുടെ നിലനിൽപ്പും ഉറപ്പാക്കുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. ഈ സങ്കേതങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലൂടെ വന്യജീവികളുടെ ക്ഷേമം മാത്രമല്ല, നമ്മുടെ സ്വന്തം പരിസ്ഥിതിയുടെ ആരോഗ്യവും സുസ്ഥിരതയും കൂടിയാണ് ഉറപ്പാക്കുന്നത്.